Co to jest asertywność? To umiejętność wyrażania siebie i własnego zdania, wyrażanie swoich uczuć i postaw, przy zachowaniu szacunku do siebie i swojego rozmówcy. Ja szanuję siebie i szanuję Ciebie. Ty szanuj siebie i szanuj mnie. Chronię swoje prawa i granicę, ale jednocześnie szanuję Ciebie i prawa innych osób. Słowo „assertio” z łacińskiego to znaczy „wyzwolenie”. Chodzi tu o wyzwolenie od lęku i ukrytych przekonań, czyli takich przekonań, które są w nas w środku i blokują nasze decyzje (swoje korzenie mają często w dzieciństwie i oczekiwaniach społecznych). Zastanów się, ile razy podjąłeś jakąś decyzję wyłącznie z uprzejmości? Asertywność to sztuka mówienia NIE temu, na co nie ma Twojej zgody. Przy czym ważne, aby forma naszej wypowiedzi była uprzejma, elegancka, nienaruszająca granic innych osób. Ty masz prawo prosić, ja mam prawo odmówić. Ja mam prawo prosić, Ty masz prawo odmówić. I to jest okej.
5 praw asertywności wg Herberta Fensterheima
Herbert Fensterheim był doktorem psychologii i profesorem psychiatrii na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Cornella. Jego filozofia zachowań asertywnych wychodzi z założenia, że każdy człowiek posiada fundamentalne prawa, które brzmią następująco:
PRAWO 1: Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb tak długo, dopóki nie ranisz innych.
PRAWO 2: Masz prawo do wyrażania siebie, nawet jeśli rani to kogoś innego, dopóki twoje intencje nie są agresywne.
Nawet jeśli Twój rozmówca poczuje się zraniony, to nie powinno Cię to wpędzić w poczucie winy. Ty wyrażasz siebie i zrobisz to z dobrą intencją.
PRAWO 3: Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb, dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić. Możesz przedstawić każdą prośbę. Nie wstydź się prosić, ale daj innym prawo do odmówienia.
PRAWO 4: Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą. Jeśli zastanawiasz się, czy ktoś ma prawo, czy nie ma prawa zachować się tak, a nie inaczej, to zastanów się, jak jest i podyskutuj o tym z kimś. Upewnij się, czy Twoje myślenie nie zawiera jakichś błędnych założeń
PRAWO 5: Masz prawo do korzystania ze swoich praw. Postawa asertywna „ja jestem okej i ty jesteś okej” – oznacza, że myślę o sobie dobrze, uważam, że jestem w porządku i uważam, że ty jesteś w porządku. Każdemu człowiekowi przysługuje prawo do zaspokajania potrzeb.
Dlaczego bywamy nieasertywni?
Jeśli możesz, podczas czytania tego wpisu – weź kartkę, otwórz notatnik na komputerze lub w telefonie i odpowiedz sobie na jedno ważne pytanie. DLACZEGO NIE ZAWSZE JESTEŚ ASERTYWNA / ASERTYWNY? Przypomnij sobie sytuacje, w których zachowałeś/aś się nieasertywnie. Dlaczego podjąłeś/aś taką decyzję? Poniżej znajdziesz kilka podpowiedzi.
Dlaczego bywamy nieasertywni?
- trudno odmówić nam osobie, która jest dla nas autorytetem
- boimy się wrogości, odrzucenia, odejścia przyjaciół
- poddajemy się manipulacji ze strony rozmówcy
- boimy się zdania innych ludzi
- nie mamy zaufania do swoich decyzji, myślimy o sobie źle
- mamy niskie poczucie własnej wartości
- nie potrafimy wyrażać swojego zdania, okazywać emocji i rozmawiać o tym, co dla nas ważne
- boimy się, że asertywność zostanie odebrana, jako nasza arogancja lub egoizm
- nikt nas nie nauczył bycia asertywnym, wręcz przeciwnie – uczono nas, jak być grzecznym, spełniać oczekiwania innych i przede wszystkim “nie wychylać się” z własnym zdaniem.
Poczucie własnej wartości, jako podstawa asertywności + kolejne ćwiczenie
Jaki jest pierwszy podstawowy warunek asertywności? Jest to poczucie własnej wartości i pewność siebie. Żeby być asertywnym trzeba mieć świadomość tego, kim jestem, na co zasługuję, jaki jestem i jakie mam prawa. Tak długo, jak nie uświadamiamy sobie swoich mocnych stron, zasobów, zalet, plusów, tak długo możemy dawać innym prawo do oceniania nas, przejmując się tymi ocenami.
Poznanie swojego potencjału jest wyjściem do przestrzeni własnej wartości. Bądź świadomy swoich mocnych stron i wykonaj ĆWICZENIE. Weź kartkę i zrób dwie kolumny. Po jednej stronie napisz sobie swoje mocne strony, a po drugiej obszary do poprawy. Pamiętaj, że kolumna z twoimi mocnymi stronami ma się zapełnić na maksa, a obszarów do poprawy może być maksymalnie 5. Spójrz na siebie życzliwym okiem i dostrzeż to, co udało ci się zrobić, w czym jesteś lepszy od innych, co jest twoim atutem.Czujesz trudność? Zastanów się, w czym byłeś dobry mając 5 lat, 10 lat, 15 lat, 20 lat, 25 lat…Wypisz wszystkie atuty na przestrzeni Twojego życia i zobacz, jakim jesteś świetnym, wartościowym człowiekiem, jaką jesteś świetną osobą.
Jak tworzyć asertywny dialog wewnętrzny?
Tworzenie asertywnego monologu wewnętrznego to inaczej rozmawianie z samym sobą w duchu asertywności, z poszanowaniem siebie, z docenianiem siebie, ze świadomością własnego potencjału i świadomością tego, nad czym warto pracować. Chodzi o to, aby nie katować siebie w środku.
Nie mówmy sobie:
Jestem do niczego.
Nie można mnie lubić.
Jak zwykle, taka właśnie jestem…
Brawo – cała ja…
Głupio gadam.
Lepiej mówić:
Mam prawo… Jestem…Potrafię… Nie muszę…
Wszystko, co sobie postanowię, spełnię, ponieważ mam prawo realizować swoje cele każdego dnia.
Mam prawo do sięgania po to, po co chcę sięgnąć.
Mam prawo pytać, prosić. Inni też mają prawo pytać, prosić.
Mam prawo odmawiać, oni także mają prawo odmawiać.
Asertywność to umiejętność, której można się nauczyć
I najważniejsze – nie da się dokonać zmiany w swoim życiu, w relacjach z otoczeniem, w myśleniu o sobie, jeśli nie mamy gotowości na to, żeby ruszyć z miejsca. Nie bójmy się zmiany. Nie bójmy się zmienić koloru włosów, nie bójmy się zmiany uczesania, nie bójmy się przesunąć stołu w jadalni o pół metra… Z pewnością znasz osoby, które boją się nawet małych zmian, bo tak sobie cenią poczucie “komfortu i stabilizacji”, że wolą stać w miejscu, nawet jeśli nie są w nim szczęśliwe.
Niestety z czasem frustracja będzie narastać. A wina najczęściej będzie zrzucana na otoczenie…Właśnie dlatego warto pamiętać, że asertywność to umiejętność, którą można trenować.Można nauczyć się jej w każdym wieku. To nie jest cecha wrodzona, ani cecha osobowości. To umiejętność, która pielęgnowana i trenowana, będzie pozytywnie wpływać na nasze samopoczucie.
Książki o asertywności, które polecam
Na zakończenie mam dla Was jeszcze listę KSIĄŻEK O ASERTYWNOŚCI, które polecam:
- Maria Król-Fijewska, „Stanowczo, łagodnie, bez lęku”
- Bartłomiej Stolarczyk, „Naucz ich, jak mają Cię traktować! Praktyczny podręcznik asertywności”
- Kamila Rowińska „Kobieta asertywna”
- Matthias Nollke „Asertywność i sztuka celnej riposty”
- Piotr Fijewski, Maria Król-Fijewska „Asertywność menedżera”
Jeśli interesuje Cię temat asertywności i chcesz nauczyć się tej umiejętności – zapraszam do udziału w szkoleniu TRENING ASERTYWNOŚCI, które prowadzę w formie online oraz w ramach stacjonarnych warsztatów w Opolu. Wiedzą na ten temat regularnie dzielę się także w mediach społecznościowych: na Facebooku oraz Instagramie. Powyższy wpis ukazał się w formie serii wpisów w moich kanałach społecznościowych, gdzie serdecznie Cię zapraszam.
